Geplaatst: 21 juni 2019
Het zal inmiddels niemand meer ontgaan zijn, er zijn voor het eerst in zo’n 200 jaar weer wolven in Nederland. Er zijn zelfs weer meerdere keren wolvenwelpen geboren. In 2018 werden sporen van een wolvin op de Veluwe gevonden. Eerst van een wolvin en in 2019 ook van een wolvenman. Ik, Jeroen Kloppenburg, spoorzoeker en eigenaar van Weylin Tracking, zette me destijds in als vrijwilliger via Wolven in Nederland (WiN) van de Zoogdiervereniging. Mijn taak was de sporen van wolven vast te leggen. Hieronder mijn verhaal van het ontstaan van de eerste roedel in tweehonderd jaar. Van het verschijnen van de wolvin tot en met de geboorte van de welpen. De eerste 100% Nederlandse wolven sinds 200 jaar!
Codes, geen namen
Wolven worden in Europa met codes aangeduid. De eerste twee letters staat voor grijze wolf, de soortnaam (grey wolf). Dan volgt een uniek nummer per individu waarna de letter m of f het geslacht aanduid (male of female). In mei 2018 werd een wolvin vastgesteld in het Noorden van Nederland. Ze had daar enkele schapen gepakt. Het DNA dat daar werd afgenomen liet zien dat ze uit een roedel uit het Duitse Brandenburg afkomstig was. Het bleek wolvin GW998f te zijn.
DNA uit drollen, onmiskenbaar bewijs
Bij wolven zijn het de vrouwtjes die een territorium vestigen. Wanneer ze rondtrekken op zoek naar een eigen stek verbergen ze hun uitwerpselen. Pas wanneer ze een gebied heeft gevonden dat ze geschikt acht om een roedel te beginnen gaat ze actief markeren. Uitwerpselen worden dan op wegen, kruisingen en andere plekken neergelegd die haar aanwezigheid kenbaar maakt aan andere wolven. Aan andere vrouwtjes om duidelijk te maken dat hier reeds een wolvin gevestigd is. En aan mannelijke wolven om aan te geven dat hier een vrouwtje op zoek is naar een man.
WiN begon waarnemingen van de Noord Veluwe binnen te krijgen van het publiek, waaronder zichtwaarnemingen en vondsten van drollen. Reden om vanuit WiN zoekacties te organiseren op zoek naar wolvensporen. Op 28 juli 2018 heb ik samen met WiN vrijwilligster Lia Rijneveld een drol gevonden van wolvin GW998f op de Noord Veluwe. Daarmee was aangetoond dat ze zich verplaatst had van Noord Nederland naar de Noord Veluwe. Om vast te stellen dat een drol van wolf afkomstig is, wordt een strikt protocol gevolgd.
Loopsporen, beetje minder hard bewijs
Ook loopsporen zijn waardevol. Op 11 oktober 2018 legde ik naast een drol ook een drafspoor vast van wolvin GW998f. Echter, waar DNA bewijs onmiskenbaar is, is dat bij loopsporen een ander verhaal. Een enkele voetafdruk die alle kenmerken van een wolf heeft zou nog steeds van een (wolfs-) hond kunnen zijn. Om toch wetenschappelijke waarde te hebben gelden voor loopsporen specifieke criteria. Waar een hond vergezeld wordt door een baasje en zich nogal inefficiënt kriskras door het gebied beweegt zal een wolf zich rechtlijnig voortbewegen in wat wij spoorzoekers de gesnoerde draf noemen. Een makkelijk spoor was het niet, het verdween snel in het door de zon opdrogende zand. Desondanks werd een spoor van 249 meter vastgelegd, 149 meter langer dan noodzakelijk is. Overigens lag naast het drafspoor ook een kakelverse drol, waarvan later uit DNA bleek dat het wederom afkomstig was van wolvin GW998f.
Een gedenkwaardige ochtend
Eind januari 2019 kreeg het Wolvenmeldpunt een melding van een terreineigenaar. Er waren loopsporen gevonden in de sneeuw. Daar ben ik samen met wolvenspecialist Mirte Kruit van Natuurmonument heen gegaan om de sporen te bekijken. Het bleek een zeer bijzondere ochtend te worden. Het moment dat ik de sporen zag wist ik dat ik iets bijzonders zag. Zo groot als deze prenten had ik tot dan toe nog geen wolvenprenten gezien in Nederland! Ik wist meteen, we hebben hier de sporen van een mannelijke wolf! En het spektakel hield nog niet op, want het betrof hier een dubbelspoor. Het spoor van de mannelijke wolf liep samen met een even oud spoor van een andere wolf waarvan ik de sporen inmiddels al zo vaak had vastgelegd, wolvin GW998f. Door de sneeuw was het mogelijk het spoor over lange afstand te volgen. Bij een t-splitsing werd wederom een bijzonder spoor gevonden. Op een ondergesneeuwde graspol was een urinemarkering te zien. Normaal is het vinden van een dergelijk spoor geen gemakkelijke taak, maar nu hielp de ‘gele sneeuw’ mij als mens waar zicht de primaire zintuig is. Voor deze dag had ik slechts eenmaal op geur en windrichting een exacte plek van een urinemarkering van een wolf gevonden. Dit was tijdens een wolvencursus in het leefgebied van het wolvenpaartje Naya en August in Vlaanderen. Maar op sneeuw steekt gele urine goed af. Nog mooier werd het toen bovenop de pol ook nog eens rood te zien was! Het was niet alleen urine, er lag ook een beetje bloed bij!
Wanneer bij hondachtigen de teven vruchtbaar worden scheidden ze een beetje bloed af. Dit is wat wij aantroffen in de urine markering. Die moest dus wel van GW998f zijn. Mirte heeft hiervan een DNA sample genomen. Ons dubbele loopspoor met een urinemarkering met oestrusbloed werd opeens heel bijzonder. Er liep hoogstwaarschijnlijk een mannelijke wolf naast het reeds bekende vrouwtje welke loops moest zijn. Sterke aanwijzingen dat er nu een wolvenpaartje was waar mogelijk snel wolvenwelpen uit zouden voortvloeien.
Mirte heeft een DNA sample genomen van het bloed die we dezelfde dag nog hebben afgeleverd bij Hugh Jansman van de Wageningen Universiteit. Het bleek inderdaad van GW998f te zijn!
Bevestiging!
Het is zo vastgesteld dat er pas van een wolventerritorium wordt gesproken als een wolf zich langer dan zes maanden in hetzelfde gebied ophoudt. Eind januari 2019 werd het dus van belang om op zoek te gaan naar nieuwe drollen van GW998f die dit feit konden vaststellen. Drollen gevonden door de vrijwilligers van WiN hebben de aanwezigheid van de wolvin opnieuw bevestigd. Het territorium was dus een feit. Maar er werd nog een interessante ontdekking gedaan. Uit een drol verzameld op 26 januari door WiN vrijwilligers Edo Hiemstra en Bart Beekers en daags daarna een exemplaar verzameld door mij & Lia, werd de aanwezigheid van een mannelijke wolf onmiskenbaar bevestigd. Deze wolf bleek te komen uit een roedel uit de Duitse deelstaat Nedersaksen en heeft de aanduiding GW893m. Het dubbelspoor was dus inderdaad van een mannelijke en vrouwlijke wolf. De betekenis van deze sporen werd nu extra spannend. Zouden hier wolvenwelpen van komen?
Voor het eerst in 200 jaar
Je begrijpt vast mijn verrassing toen op woensdag 19 juni 2019 het grote nieuws bekend werd. Op een cameraval waren eerder drie jonge wolvenwelpen vastgelegd. Mogelijk zijn er zelfs meer. Voor het eerst in 200 jaar weer een heuse wolvenroedel in Nederland! Heel bijzonder om via hun sporen kennis te hebben mogen maken met dit pionierende paartje!
Verhaal compleet
Later die zomer kon ik één van die welpen een tijdje observeren. Gadegeslagen door een groep edelherten had de welp een luie ochtend. Beetje slapen, dan weer even krabben. En af en toe even een stukje rennen. Een geweldige ervaring die voor mij het verhaal compleet maakte. Onderstaande beelden maakte ik die ochtend.
Wil jij ook meer leren over wolvensporen?
Regelmatig geven wij een workshop wolvensporen waarin we de diverse wolvensporen uitvoerig behandelen. Hoe herken je wolvendrollen? En hoe herken je pootafdrukken van een wolf? Wat zijn de verschillen met de afdrukken van hond? Deze onderwerpen, en nog veel meer, komen deze dag aan bod. Via onze nieuwsbrief en facebookpagina blijf je op de hoogte van onze activiteiten en nieuwe data.
Tevens bieden wij een online cursus wolvensporen aan. Die heeft dezelfde informatie als onze workshop wolvensporen, maar dan geheel online.